Νομολογία

H ΣτΕ Ολόμ. 2102/2019 και 2103/2019 : με τις αποφάσεις αυτές, το ΣτΕ έκανε δεκτές δύο αιτήσεις ακυρώσεως, σε υποθέσεις που χειρίστηκε το γραφείο μας, και προχώρησε στην ακύρωση των δύο οικοδομικών αδειών του ξενοδοχείου των “Μπλέ Κάδων” (Cocomat)που βρίσκεται και λειτουργεί μέχρι σήμερα επί της οδού Φαλήρου 5, καθώς και της προέγκρισης της οικοδομικής άδειας για την ανέγερση πολυόροφου κτιρίου επί της οδού “Μισαραλιώτου”. Με τις αποφάσεις αυτές επιβεβαιώνεται, η διαρκής μέριμνα του ΣτΕ για την προστασία και διαφύλαξη του πολιτιστικού περιβάλλοντος της χώρας, ενώ, παράλληλα, υποχρεώνεται, εμμέσως πλην σαφώς, η Διοίκηση και το ΥΠΕΝ να επανεξετάσουν τους όρους δόμησης της περιοχής του Μακρυγιάννη θεσπίζοντας έναν πολύ ηπιότερο κανονιστικό πλαίσιο σε ό,τι, ιδίως, αφορά τα ύψη, το συντελεστή δόμησης και τις χρήσεις γης της περιοχής που θα είναι απολύτως συμβατό με τη φυσιογνωμία της περιοχής και θα υπηρετεί την άμεση γειτνίασή της με τον ιερό βράχο της Ακροπόλεως.
ΣτΕ Oλόμ. 689/2019: Κατά την εκδίκαση ευθείας αγωγής αποζημίωσης κατά του Δημοσίου, λόγω ουσιώδους στέρησης χρήσης της ιδιοκτησίας από επιβολή περιβαλλοντικών περιορισμών, το ΣτΕ έκρινε ότι : «Εφόσον το επιβαλλόμενο μέτρο έχει ως αποτέλεσμα την ουσιώδη στέρηση της χρήσης της ιδιοκτησίας κατά τον προορισμό της, η οποία υπερβαίνει το εύλογο όριο ανοχής και αλληλεγγύης που δικαιούται να αξιώνει το κράτος από τους πολίτες και απολήγει σε θυσία ολίγων, βάσει της αρχής της αναλογικότητας και της αρχής της ισότητας των πολιτών στα δημόσια βάρη, η αποζημίωση του ιδιοκτήτη δεν ανήκει στη διακριτική ευχέρεια της Διοίκησης, αλλά γεννάται αξίωσή του έναντι του Δημοσίου προς αποζημίωση, η οποία θεμελιώνεται ευθέως στη διάταξη αυτή, ανάλογα με την έκταση, την ένταση και τη χρονική διάρκεια της ζημίας».
ΣτΕ Ολόμ. 685/2019 με την οποία κρίθηκε αντισυνταγματική η διάταξη νόμου, με την οποία εξαιρούνται οι περιοχές με αυθαίρετα από την ανάρτηση δασικών χαρτών και δη: «οι διατάξεις του άρθρου 39 του ν. 4489/2017, με τις οποίες επιχειρείται η υποκατάσταση του νομικού ερείσματος, και μάλιστα αναδρομικώς, της εφαρμογής περιγραμμάτων οικιστικών πυκνώσεων επί των δασικών χαρτών και εξαίρεσής τους από την ανάρτηση και την περαιτέρω διαδικασία κύρωσης των τελευταίων, κατά τρόπο που θα αποστερούσε το Δικαστήριο από τη δυνατότητα επίλυσης του ζητήματος και το αιτούν από τη δικαστική προστασία που δικαιούται, είναι αντίθετες με τα άρθρα 4 παρ. 1, 20 παρ. 1, 26 και 95 παρ. 1 εδ. α’ του Συντάγματος».
ΣτΕ 674/2018 Τμ. Ε΄ με την οποία το ΣτΕ υπέβαλλε Προδικαστικά ερωτήματα προς το ΔΕΕ σχετικά με τις διαδικασίες που προηγούνται της έκδοσης ΑΕΠΟ για σύνθετο τουριστικό κατάλυμα. Τα προδικαστικά ερωτήματα διατυπώθηκαν ως εξής : α) εάν είναι συμβατές προς τις διατάξεις του άρθρου 47 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των άρθρων 6 και 11 της Οδηγίας 2011/92/ΕΕ, διατάξεις του εθνικού δικαίου, στις οποίες προβλέπεται ότι οι διαδικασίες που προηγούνται της έκδοσης ΑΕΠΟ έργων και δραστηριοτήτων που έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον (δημοσιοποίηση των ΜΠΕ, ενημέρωση και συμμετοχή του κοινού στη διαβούλευση) ενεργούνται και ελέγχονται κατά κύριο λόγο από την ευρύτερη διοικητική μονάδα της Περιφέρειας και όχι του οικείου Δήμου, και β) εάν είναι συμβατό προς τις διατάξεις του άρθρου 47 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των άρθρων 6 και 11 της Οδηγίας 2011/92/ΕΚ σύστημα διατάξεων του εθνικού δικαίου, στο οποίο τελικώς προβλέπεται ότι η δημοσίευση των ΑΕΠΟ έργων και δραστηριοτήτων που έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, με την ανάρτηση αυτών σε ειδικό δικτυακό τόπο, δημιουργεί τεκμήριο πλήρους γνώσης για κάθε ενδιαφερόμενο, προκειμένου να ασκήσει το προβλεπόμενο κατά την κείμενη νομοθεσία ένδικο βοήθημα (αίτηση ακυρώσεως ενώπιον του ΣτΕ) εντός προθεσμίας 60 ημερών, λαμβανομένων υπόψιν των νομοθετικών προβλέψεων για τη δημοσιοποίηση των ΜΠΕ την ενημέρωση και συμμετοχή του κοινού στη διαδικασία έγκρισης περιβαλλοντικών όρων των εν λόγω έργων και δραστηριοτήτων, οι οποίες θέτουν στο επίκεντρο των διαδικασιών αυτών την ευρύτερη διοικητική μονάδα της Περιφέρεια και όχι του οικείου Δήμου.
ΣτΕ 226/2016, αναφορικά με τη δικαιοδοσία του ΣτΕ στις διαφορές από την έγκριση τεχνικής μελέτης: «Επειδή, οι διαφορές που γεννώνται από την προσβολή της έγκρισης της τεχνικής μελέτης που προβλέπεται από τα άρθρα 4 και 102 του Κανονισμού Μεταλλευτικών και Λατομικών Εργασιών, έγκριση η οποία, σύμφωνα με το άρθρο 161 του Μεταλλευτικού Κώδικα όπως ισχύει, αποτελεί πλέον και έγκριση δόμησης κατά την έννοια του άρθρου 3 παρ. 1 του ν. 4030/2011, δεν είναι δεκτική ουσιαστικού δικαστικού ελέγχου, σύμφωνα με όσα έχουν κριθεί με την απόφαση της Ολομελείας του Δικαστηρίου, δεδομένου ότι αφενός, ως ελέχθη, η έγκριση της τεχνικής μελέτης αποτελεί πλέον και έγκριση δόμησης, δηλαδή διαφορά που από τη φύση της είναι ακυρωτική, αφετέρου η Διεύθυνση Μεταλλευτικών και Βιομηχανικών Ορυκτών του ΥΠΕΚΑ που εγκρίνει την τεχνική μελέτη προβαίνει σε εκτίμηση που συνδέεται με τον έλεγχο, σύμφωνα με το παραπάνω άρθρο 4 του Κανονισμού, κριτηρίων, μεταξύ άλλων, για την προστασία του περιβάλλοντος και της βιώσιμης ανάπτυξης, η εκτίμηση των οποίων ανήκει στο πεδίο δράσης της, δεδομένου και ότι η άσκηση της αρμοδιότητας αυτής συναρτάται ευθέως με ειδικές επιστημονικές γνώσεις και τεχνικές κρίσεις, η εξέταση της ορθότητας των οποίων, στο πλαίσιο άσκησης πλήρους δικαιοδοσίας, δεν διευρύνει τη λυσιτέλεια και αποτελεσματικότητα του δικαστικού ελέγχου και ως εκ τούτου για τις υποθέσεις αυτές, η αίτηση ακυρώσεως αποτελεί αποτελεσματικό ένδικο βοήθημα. Περαιτέρω, οι διαφορές αυτές, ενόψει της φύσεως και της σπουδαιότητάς τους, λόγω του ότι συνδέονται αμέσως με την προστασία του περιβάλλοντος και της βιώσιμης ανάπτυξης, ως ακυρωτικές, ανήκουν στη δικαιοδοσία του Συμβουλίου της Επικρατείας.
ΣτΕ Ολομ. 1858/2015 με την οποία κρίθηκαν συνταγματικώς ανεκτές οι διατάξεις του Ν. 4178/2013 για την αυθαίρετη δόμηση: «Από το άρθρο 24 Σ συνάγεται ότι, ο μεν κοινός νομοθέτης υποχρεούται να θεσπίζει τις αναγκαίες διατάξεις για τον αποτελεσματικό έλεγχο της τήρησης της τιθέμενης σε συμφωνία προς το άρθρο αυτό του Συντάγματος χωροταξικής και πολεοδομικής νομοθεσίας, η δε Διοίκηση υποχρεούται να εφαρμόζει τις ίδιες διατάξεις, λαμβάνοντας αμελλητί τα προβλεπόμενα προληπτικά και κατασταλτικά μέτρα, προκειμένου να αποτρέπεται η καταστρατήγηση των εν λόγω διατάξεων, η οποία έχει ως συνέπεια δυσεπανόρθωτη βλάβη της βιώσιμης ανάπτυξης και επιβάρυνση των όρων διαβίωσης των κατοίκων. Συνεπώς, σε περίπτωση αυθαίρετης αλλαγής χρήσης ή αυθαίρετης κατασκευής επιβάλλεται η άμεση και αυτεπάγγελτη παρέμβαση της αρμόδιας υπηρεσίας προς επαναφορά της νόμιμης χρήσης ή διακοπή των εκτελουμένων εργασιών και κατεδάφιση της αυθαίρετης κατασκευής, αντιστοίχως. Η μη κατεδάφιση αυθαιρέτων κατασκευών είναι επιτρεπτή μόνον αν οι ενδιαφερόμενοι μεριμνήσουν για την έκδοση ή αναθεώρηση των απαιτουμένων οικοδομικών αδειών, εφ’ όσον τούτο προβλέπεται από την οικεία νομοθεσία.»
ΣτΕ 2059/2014, με την οποία κρίθηκε ότι, συνιστούν διοικητικές διαφορές ουσίας εκείνες οι διαφορές που προκαλούνται από την έκδοση διοικητικών πράξεων, με τις οποίες καταλογίζονται οι δαπάνες του Δημοσίου και των Ο.Τ.Α., εις βάρος των ευθυνομένων για την ρύπανση του θαλασσίου περιβάλλοντος προσώπων.
ΣτΕ 3341/2013, με την οποία το ΣτΕ έκρινε πως το άρθρο 24 του νόμου 4014/2011, με το οποίο αναστέλλεται για τριάντα (30) χρόνια η επιβολή κατεδάφισης μετά την καταβολή ενιαίου ειδικού προστίμου, είναι αντισυνταγματικό. Ειδικότερα το ΣτΕ έκρινε πως οι ρυθμίσεις του άρθρου αυτού έχουν ως συνέπεια «να ανατρέπεται και σε κάθε περίπτωση να νοθεύεται, ο επιβαλλόμενος από το άρθρο 24 του Συντάγματος, ορθολογικός πολεοδομικός σχεδιασμός και να επέρχεται αλλοίωση της λειτουργικότητας των οικισμών και επιδείνωση των όρων διαβιώσεως των κατοίκων, δεδομένου ότι η αναστολή αυτή επέρχεται με μόνη την υποβολή αίτησης του ενδιαφερομένου και των σχετικών δικαιολογητικών και την καταβολή του οριζόμενου στο νόμο ποσού ειδικού προστίμου, χωρίς την ειδική για κάθε αυθαίρετο κρίση του αρμοδίου οργάνου της διοίκησης, ύστερα από εκτίμηση πολεοδομικών και κτιριολογικών κριτηρίων, που εξαρτώνται από το μέγεθος, τη χρήση, το είδος και τη σημασία της αυθαίρετης κατασκευής, καθώς και από τις επιπτώσεις στο χώρο που την περιβάλλει, δηλαδή τη συνολική επιβάρυνση της περιοχής».
ΕΔΔΑ Βάρφης κατά της Ελλάδος, 19.7.2011, που αναφέρεται στη στέρηση της ιδιοκτησίας δια της επιβολής περιορισμών λόγω γειτνίασης με το Πεντελικό Όρος.
ΣτΕ Επιτροπή Αναστολών 31/2011: Με την απόφαση αυτή της Επιτροπής Αναστολών του Δικαστηρίου απορρίφθηκε αίτηση του Δήμου Κερατέας Αττικής για την αναστολή εκτέλεσης της 142931/2009 ΚΥΑ, με την οποια παρατάθηκε μέχρι 30.10. 2013 η χρονική διάρεκια ισχύος των περιβαλλοντικών όρων του έργου «Ολοκληρωμένη Εγκατάσταση Διαχείρισης Αποβλήτων Νοτιοανατοικής Αττικής», στη θέση Βραγόνι Κερατέας, οι οποίοι είχαν εγκριθεί το 2003.
ΣτΕ 4446/2010, με την οποία κρίθηκαν ανίσχυρες οι εκδοθείσες κατ’ επίκληση του ν. 947/1979, πράξεις καθορισμού των ορίων οικισμών προϋφιστάμενων του 1923, διότι αυτές συνεπάγονται υπαγωγή ακινήτων που βρίσκονται στην οριοθετούμενη περιοχή, στο κανονιστικό από πολεοδομικής απόψεως καθεστώς των προ του 1923 υφιστάμενων οικισμών (βλ. και ΣτΕ 264/2005, 2513/2001, 2126/2000).
ΣτΕΟλ. 3397/2010: Χωροταξικός Σχεδιασμός – ΠΟΤΑ: « Ο χωροταξικός σχεδιασμός πρέπει να έχει ολοκληρωθεί πριν την ανάπτυξη οποιασδήποτε ιδιαίτερα σημαντικής δραστηριότητας, ώστε να αποφεύγεται η άναρχη ανάπτυξη, που προκαλεί υποβάθμιση ή και καταστροφή του περιβάλλοντος και η δημιουργία πραγματικών καταστάσεων, που δυσχεραίνουν και υπονομεύουν την ορθολογική χωροταξία ( βλ. και ΣτΕ Ολομ. 4498/1998, 3478/2000). Μέχρι, όμως, την έγκριση των πλαισίων χωροταξικού σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης, χωρίς δηλαδή χρονικό περιορισμό, αφού αντίστοιχη δέσμευση δεν επιβάλλεται από το άρθρο 24 του Σ., η έγκριση των ρυθμιστικών σχεδίων, των γενικών πολεοδομικών σχεδίων και των σχεδίων χρήσεων γης, καθώς και η έκδοση άλλων κανονιστικών και ατομικών πράξεων, με τις οποίες επιχειρείται ρύθμιση του χώρου, γίνεται μετά από συνεκτίμηση των διαθέσιμων στοιχείων του ευρύτερου χωροταξικού σχεδιασμού και, ιδίως, αυτών που απορρέουν από υφιστάμενες ή υπό εξέλιξη μελέτες χωροταξικού χαρακτήρα».
ΣτΕ 4452/2010 – Απαλλοτρίωση: «ο καθορισμός ακινήτων ως κοινοχρήστων χώρων με πράξη έγκρισης, αναθεώρησης, τροποποίησης ή επέκτασης ρυμοτομικού σχεδίου ισοδυναμεί με κήρυξη αναγκαστικής απαλλοτριώσεως των χώρων αυτών (βλ. και ΣτΕ 603/2008, 270/2008, 4587/2005). Ο κανόνας της αυτοδίκαιης ανάκλησης των απαλλοτριώσεων λόγω μη συντέλεσής τους εντός ενός και ημίσεως έτους από τη δημοσίευση της δικαστικής αποφάσεως καθορισμού της αποζημιώσεως ισχύει και επί ρυμοτομικών απαλλοτριώσεων. Σε περίπτωση που ένας κοινόχρηστος χώρος προσέλαβε για πρώτη φορά ιδιότητα κοινόχρηστου χώρου κατόπιν χαρακτηρισμού του από το ισχύον ρυμοτομικό σχέδιο, αν ο χώρος αυτός ανήκει κατά πλήρες δικαίωμα ιδιοκτησίας σε φυσικό ή νομικό πρόσωπο ο κοινόχρηστος χαρακτήρας αποκτάται από τη συντέλεση της απαλλοτριώσεως».
ΣτΕ Ολ. 3650/2010 Στρατηγική Περιβαλλοντική Εκτίμηση- Οδηγία 2001/43/ΕΚ:« από τις διατάξεις της Οδηγίας 2001/43 και της Οδηγίας 92/43/ΕΚ προκύπτει ότι υπόκειται σε περιβαλλοντική εκτίμηση κάθε σχέδιο που αφορά ειδική ζώνη διατήρησης και που χωρίς να συνδέεται με τη διαχείρισή της, είναι δυνατό να την επηρεάζει σημαντικά, σύμφωνα με την κρίση του οικείου κράτους μέλους. Συνεπώς, η διαδικασία του «περιβαλλοντικού ελέγχου», η οποία θεσπίζεται, κατά τα προεκτεθέντα, με την προσβαλλόμενη πράξη, προκειμένου να διαγνωστεί η συνδρομή της εν λόγω προϋποθέσεως, συνιστά ορθή, κατά τούτο, συμμόρφωση προς την Οδηγία 2001/42».
ΣτΕ 289/2009: «Για την εξαίρεση από την υποχρέωση έκδοσης π.δ. στον πολεοδομικό σχεδιασμό, η τροποποίηση σχεδίου πόλεως είναι, κατ’ αρχήν, όλως εντοπισμένη όταν με αυτήν επέρχεται μικρής εκτάσεως μεταβολή και θίγεται ένα οικόπεδο ή μικρός αριθμός γειτονικών οικοπέδων, έστω και αν αυτά βρίσκονται σε διαφορετικά οικοδομικά τετράγωνα. Πλην, και στην περίπτωση αυτή η τροποποίηση δεν θεωρείται όλως εντοπισμένη όταν, ενόψει του χαρακτήρα της, συνιστά σημαντική πολεοδομική παρέμβαση για το συγκεκριμένο οικιστικό σύνολο (βλ. και ΣτΕ 861/2008, 963/2007)».
ΟλΣτΕ 3500/2009: « Οι διατάξεις του άρθρου 24 του Συντάγματος, οι οποίες τέθηκαν για πρώτη φορά με το Σύνταγμα του 1975, απευθύνουν στον κοινό νομοθέτη και στην κατ ́ εξουσιοδότησή του κανονιστικώς δρώσα Διοίκηση, την επιταγή να ρυθμίσει τη χωροταξική ανάπτυξη και πολεοδομική διαμόρφωση της χώρας με βάση ορθολογικό σχεδιασμό, υπαγορευόμενο από πολεοδομικά κριτήρια, σύμφωνα με την ιδιομορφία, την φυσιογνωμία και τις ανάγκες κάθε περιοχής. Ουσιώδες στοιχείο του σχεδιασμού αυτού είναι ο καθορισμός ή η τροποποίηση των χρήσεων γης της πόλεως (ΣτΕ 451/2003), κριτήρια δε για την χωροταξική αναδιάρθρωση και την πολεοδομική ανάπτυξη των πόλεων και των οικιστικών εν γένει περιοχών είναι η εξυπηρέτηση της λειτουργικότητας και της αναπτύξεως των οικισμών και η εξασφάλιση των καλύτερων δυνατών όρων διαβιώσεως των κατοίκων (Σ.Ε. Ολ. 1528/2003, 965/2007, Ολ. 123/2007), μη επιτρεπομένης της χειροτερεύσεώς τους με οποιονδήποτε τρόπο, όπως με την επί το δυσμενέστερο μεταβολή της επιτρεπόμενης χρήσεως –αν αυτή δεν επιβάλλεται από εξαιρετικούς λόγους δημοσίου συμφέροντος προς εξυπηρέτηση προέχουσας σημασίας σκοπού κατά την μετά από στάθμιση ουσιαστική εκτίμηση του νομοθέτη, υποκείμενη σε δικαστικό έλεγχο- ή τη νόθευσή της (Σ.τ.Ε. 451/2003, 3756/2000)».
ΣτΕ 505/2001 τμ. Ε΄, Τροποποίηση ρυμοτομικού σχεδίου – Χρήσεις Γης: «..οι χώροι εγκαταστάσεως και λειτουργίας παιδικού σταθμού πρέπει να εντάσσονται σε γενικότερη πολεοδομική ρύθμιση, επιβαλλόμενη με τροποποίηση του ισχύοντος ρυμοτομικού σχεδίου (βλ. και ΣτΕ Ολ. 912/2008), με την οποία θα εξειδικεύεται το καθεστώς που εισήχθη με τα ως άνω π.δ., δεν είναι δε επιτρεπτό να κρίνεται αποσπασματικά η από πολεοδομική άποψη καταλληλότητα για την ως άνω χρήση μεμονωμένων ακινήτων εν όψει αιτήματος έκδοσης οικοδομικής άδειας που υποβάλλεται κάθε φορά για συγκεκριμένο ακίνητο, διότι η έγκριση από τη Διοίκηση της εγκατάστασης παιδικών σταθμών θα οδηγούσε σε ανατροπή του πολεοδομικού σχεδιασμού και σε υποκατάσταση της επιτελικής λειτουργίας του από την αρμοδιότητα εφαρμογής του (βλ. και ΣτΕ 3610/2007 7μ.)».

Επικοινωνήστε με την ομάδα μας