Ανεφάρμοστος παραμένει στο μεγαλύτερο μέρος του, έως σήμερα, παρά την ψήφισή του από τη Βουλή ήδη το έτος 2003,ο Περιφερειακός Σχεδιασμός για τη Διαχείριση Απορριμμάτων (ΠΕΣΔΑ) στην ευρύτερη περιοχή της Αττικής. Τη στιγμή που στην Αττική παράγεται το 40% του συνόλου των απορριμμάτων της χώρας – 2,26 εκατομμύρια τόνοι ετησίως – την πρωτεύουσα εξυπηρετεί ένας μόνον ΧΥΤΑ, ο ΧΥΤΑ Φυλής, ο οποίος, αν δεν επεκταθεί περαιτέρω, υπολογίζεται ότι κατά το έτος 2015 θα έχει κορεστεί πλήρως.
Υπεύθυνος φορέας για την υλοποίηση του ΠΕΣΔΑ είναι ο Ενιαίος Διαβαθμιδικός Σύνδεσμος του Νομού Αττικής (ΕΔΣΝΑ), ο οποίος ενέκρινε τον περασμένο Αύγουστο την υλοποίηση, μέσω ΣΔΙΤ, τεσσάρων μονάδων επεξεργασίας απορριμμάτων – δύο στη Δυτική Αττική (Φυλή και Λιόσια), μία στο Γραμματικό και μία στην Κερατέα. Τα εν λόγω έργα, ετήσιας δυναμικότητας 1,35 εκατομμυρίων τόνων, προϋπολογισμού άνω των 400 εκατομμυρίων ευρώ και αξίας που αναμένεται να υπερβεί σε βάθος χρόνου το ένα δισεκατομμύριο ευρώ, υπήχθησαν στις διατάξεις του νόμου περί ΣΔΙΤ τον περασμένο Οκτώβριο.
Στόχος είναι να ολοκληρωθούν και οι τέσσερις μέχρι το τέλος του 2013 και να υλοποιηθούν τα έργα μέχρι το τέλος του 2015, οπότε και λήγει η προθεσμία για την απορρόφηση των 200 εκατομμυρίων ευρώ του ΕΣΠΑ που έχουν δεσμευθεί για τη χρηματοδότησή τους. Παρά, ωστόσο, την ολοκλήρωση ήδη της α’ φάσης και παρά τις σημαντικές πρόσφατες αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, με τις οποίες απορρίφθηκαν οι αιτήσεις ακυρώσεως των σχετιζόμενων Δήμων, μένει ακόμη να γίνει πολλή δουλειά. Και τούτο διότι, αφενός μεν οι υποψήφιοι ανάδοχοι διατηρούν το δικαίωμα να προσφύγουν κατά το διαγωνισμού σχεδόν μετά το πέρας της κάθε φάσης του, αφετέρου δε ο ίδιος ο ανταγωνιστικός διάλογος, κατά τον οποίο ο ΕΔΣΝΑ καλείται σε διαπραγμάτευση με τους εργολάβους, θα διαρκέσει 2 με 3 μήνες. Σε όλα αυτά δε, προστίθεται και το κοινωνικό ρίσκο που περιλαμβάνουν οι εν λόγω επενδύσεις, καθώς δεν αποκλείεται να σημειωθούν – και έχουν ήδη σημειωθεί στην περίπτωση της Κερατέας – τοπικές αντιδράσεις.
Ακόμη, ωστόσο, και αν ολοκληρωθεί ο ΠΕΣΔΑ, υπολογίζεται ότι θα βελτιώσει την κατάσταση μόνον οριακά, καθώς, παρά τις προτεραιότητες που έχει ήδη θέσει η Ε.Ε, στην Ελλάδα γίνεται πάντα λόγος για σύμμεικτη διαχείριση. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Εργοστασίου Μηχανικής Ανακύκλωσης και Κομποστοποίησης (ΕΜΑΚ) των Άνω Λιοσίων, το οποίο, παρά τη δυναμικότητα επεξεργασίας 350.000 – 400.000 τόνων απορριμμάτων ετησίως που διαθέτει, το 2011 υποδέχθηκε μόλις 144.000 τόνους και το 2012 172.000 τόνους.
Οι υποστηρικτές και υπεύθυνοι του ΠΕΣΔΑ, ωστόσο, υποστηρίζουν ότι θα παρέχει κίνητρα για αυξημένη ανακύκλωση και θα καθιστά υποχρεωτική την υιοθέτηση τεχνολογιών ευέλικτων σε αλλαγή σύστασης της πρώτης ύλης που δέχονται οι μονάδες. Από εκεί και πέρα, η επίτευξη των ευρωπαϊκών στόχων θα εξαρτηθεί από την επιτυχία του ΕΔΣΝΑ και της ειδικής γραμματείας να εξασφαλίσουν τους πόρους αυτούς.
Οι βασικότεροι στόχοι αφορούν τη μείωση των βιοαποικοδομήσιμων αποβλήτων που οδηγούνται στην ταφή και την αύξηση της ανακύκλωσης. Για τα βιοαποικοδομήσιμα, το ποσοστό που οδηγείται σε ΧΥΤΑ πρέπει να μειωθεί στο 35% της ποσότητας του 1995 έως το 2020, ενώ οι ενδιάμεσοι στόχοι έχουν ήδη χαθεί. Ενώ το ποσοστό επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης πρέπει να φτάσει το 50% έως το 2020, ενώ σήμερα κυμαίνεται γύρω στο 20% και οι πιο αισιόδοξες προβλέψεις κάνουν λόγο για 33% μέχρι το 2020.
