Με το νέο πολεοδομικό σχέδιο νόμου του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), προτείνεται η μείωση των παραβόλων και προστίμων ρύθμισης για τα αυθαίρετα, η αύξηση των δόσεων αλλά και κάποιες ειδικές εκπτώσεις.
Συγκεκριμένα, ένα από τα ενδιαφέροντα σημεία του προτεινόμενου αυτού πλαισίου είναι η μετακίνηση της αρμοδιότητας των πολεοδομικών ελέγχων από τις δημοτικές πολεοδομίες στις Περιφέρειες, καθώς και ένα πιο αυστηρό πλαίσιο ποινών για τα αυθαίρετα που χτίστηκαν μετά το 2011, συμπεριλαμβανομένης και της δυνατότητας της αυθημερόν εκδόσεως οικοδομικής άδειας στις κτηματογραφημένες περιοχές, οι οποίες καλύπτονται ήδη από πολεοδομικό σχέδιο.
Το νέο αυτό σχέδιο νόμου, συμπεριλαμβάνει στη θεματολογία του τα Συμβούλια Αρχιτεκτονικής και τα λοιπά εποπτικά όργανα, την έκδοση οικοδομικών αδειών, τη μεταφορά συντελεστή, την ταυτότητα κτιρίου, τη δημιουργία μιας νέας δομής για την παρακολούθηση της δόμησης. Το ενδιαφέρον, βέβαια, επικεντρώνεται στις διατάξεις περί νομιμοποίησης αυθαιρέτων, που διαμορφώνουν το πέμπτο συνεχόμενο πλαίσιο του είδους από το 2009.
Προβλέπεται δε, με τη νέα ρύθμιση, η παράταση (ακόμα) δύο ετών στην «τακτοποίηση» αυθαιρέτων κατασκευών και χρήσεων, έως δηλαδή τις 8.6.2019. Η κατηγοριοποίηση των αυθαιρεσιών παραμένει η ίδια, οι δόσεις πληρωμής του προστίμου γίνονται από 60, που είναι σήμερα, σε 80. Απαγορεύεται δε, η μίσθωση ακινήτου με πολεοδομικές παρανομίες. Παρόλα αυτά, δεν είναι απόλυτα σαφές αν απαιτείται πιστοποιητικό από μηχανικό, όπως στις περιπτώσεις αγοραπωλησιών ακινήτων. Η διάταξη που επέκτεινε την απαγόρευση και στις κληρονομιές απαλείφθηκε.
Επιπλέον, το παράβολο, που είναι και το πρώτο στάδιο της διαδικασίας υπαγωγής στη ρύθμιση, μειώνεται στο μισό: 250 ευρώ για αυθαιρεσίες έως 100 τμ, 500 ευρώ για αυθαιρεσίες 100-500 τμ, 1.000 ευρώ για αυθαιρεσίες 500-2.000 τμ, 4.000 ευρώ για αυθαιρεσίες 2.000-5.000 τμ. Το μόνο που παραμένει σταθερό είναι το παράβολο για αυθαιρεσίες άνω των 5.000 τμ, στα 10.000 ευρώ.
Μειώνονται, ταυτόχρονα, και τα πρόστιμα με διάφορους τρόπους. Κατ’ αρχήν, χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό τους οι νέες αντικειμενικές αξίες του 2016 (που είναι χαμηλότερες). Επιπλέον, τα αυθαίρετα προ του 1975 νομιμοποιούνται μόλις με 250 ευρώ, στα αυθαίρετα που ανεγέρθηκαν το 1983- 1993 θα καταβάλλεται το 60% του προστίμου, στα αυθαίρετα του 1993-2003 το 80%. Ισχύουν όμως αυξήσεις σε αυθαίρετα σε προστατευόμενες περιοχές, σε παραδοσιακούς οικισμούς ή τμήματα πόλεων.
Προβλέπονται, ωστόσο, μεγάλες μειώσεις του προστίμου αν γίνουν εργασίες στατικής ενίσχυσης (30-60%) ή ενεργειακής αναβάθμισης (30-50%) του “τακτοποιούμενου” αυθαιρέτου.
Όσον αφορά τις προαναφερθείσες εκπτώσεις, οι ομάδες που τις δικαιούνται, πολλαπλασιάζονται. Αυτό όμως που αξίζει να σημειωθεί, είναι η απίστευτη περιπτωσιολογία όσων μπορούν να νομιμοποιήσουν δωρεάν τα ακίνητα του «Υπερταμείου» , τα αυθαίρετα ιδιωτικών αθλητικών σωματείων, και πολλά ακόμα.
Να σημειωθεί, επίσης, ότι, το 50% των προστίμων θα καταλήγει στο “Πράσινο Ταμείο”, το 25% στις Περιφέρειες (για να υποστηρίξει τις νέες δομές) και το 25% στους Δήμους.
Επίσης, για όσα αυθαίρετα έχουν δηλωθεί στους τελευταίους τρεις νόμους (για τους ημιυπαίθριους και τα αυθαίρετα γενικώς), χωρίς, όμως, να έχουν εξοφλήσει το οικείο πρόστιμο, αυτό μπορεί να επανυπολογιστεί με βάσει τις νέες ρυθμίσεις και να συμψηφιστεί με α ποσά που έχουν ήδη καταβληθεί.
Τέλος, γίνονται πιο αυστηρές οι ποινές τόσο για την ανέγερση αυθαιρέτου μετά το 2011 (28.7.2011) όσο και την παράνομη «νομιμοποίηση» αυθαιρέτου με τις παλιές και τη νέα ρύθμιση. Για παράδειγμα, το πρόστιμο ανέγερσης αυθαιρέτου αυξάνεται από το ένα τρίτο της τιμής ζώνης του ακινήτου στο 100%, ενώ το ετήσιο πρόστιμο διατήρησης στο 50% (από 5% σήμερα).
Για τους δε μηχανικούς, που παράνομα έχουν δηλώσει ή πρόκειται να εντάξουν αυθαίρετο στη ρύθμιση για να το νομιμοποιήσουν, επιβάλλεται η ποινή της προσωρινής ή και ολικής αφαίρεσης αδείας άσκησης επαγγέλματος.
