Με την πρόσφατη υπ’ αριθ. 1025/2017 απόφαση του Ε΄τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας (εφεξής ΣτΕ) αποσαφηνίσθηκαν οι νόμιμες προϋποθέσεις για τον καθορισμό Ζώνης Οικιστικού Ελέγχου (ΖΟΕ) σε εκτός σχεδίου περιοχή.
Ειδικότερα, έγινε δεκτό ότι στις Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου (εφεξής ΖΟΕ), οι οποίες περιέχουν στοιχεία χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού και αποσκοπούν στον άμεσο έλεγχο των χρήσεων γης σε περιοχές εκτός σχεδίου πόλεως και εκτός οικισμών, εφαρμόζονται οι συνταγματικές επιταγές περί διατήρησης και προστασίας της γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας, χάριν του συμφέροντος της εθνικής οικονομίας και της επίτευξης της βιώσιμης ανάπτυξης.
Με την εν λόγω απόφαση, κρίθηκε η συνταγματικότητα του Προεδρικού Διατάγματος, με το οποίο επιχειρήθηκε ο έλεγχος των χρήσεων γης και της δόμησης με τον καθορισμό ΖΟΕ στην εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών περιοχή των νήσων Θήρας και Θηρασίας, οι οποίες έχουν χαρακτηριστεί ως τόπος ιστορικός και ιδιαίτερου φυσικού κάλλους.
Συγκεκριμένα, όπως κρίθηκε, για την έκδοση του ανωτέρω ΠΔ, πληρώθηκαν οι διαδικαστικές προϋποθέσεις που τίθενται εκ του άρθρου 24 του Συντάγματος σε συνδυασμό με το άρθρο 29 του ν. 1337/1983, καθώς ελήφθησαν υπόψη οι κατευθύνσεις του Γενικού Χωροταξικού Πλαισίου του έτους 2008, του Περιφερειακού Χωροταξικού Πλαισίου Νοτίου Αιγαίου του έτους 2003, όπως και η Ειδική Χωροταξική Μελέτη που είχε ολοκληρωθεί το έτος 1997 και ουδόλως είχε καταστεί ανεπίκαιρη.
Επιπλέον, κατά την κρίση του Δικαστηρίου, τηρήθηκε προσηκόντως η διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης, όπως επιβάλλεται από τις διατάξεις του άρθρου 21 παρ. 7 του ν. 1650/1986 και της Σύμβασης του Άαρχους, καθώς το προαναφερθέν ΠΔ διαβιβάστηκε εγκαίρως στο ΔΣ του Δήμου Θήρας, όπου και διατύπωσαν όλοι οι ενδιαφερόμενοι τις απόψεις τους, οι οποίες και ελήφθησαν υπόψη και συνεκτιμήθηκαν από τη Διοίκηση.
Κρίθηκε, περαιτέρω, από το Ανώτατο δικαστήριο ότι δεδομένου του σκοπού των ΖΟΕ, αλλά και του χαρακτήρα των περιλαμβανόμενων στη ΖΟΕ περιοχών, που αποτελούνται από ακίνητα εκτός σχεδίου και εκτός οικισμών, τα οποία κατ’ αρχήν δεν προορίζονται για δόμηση, οι καθοριζόμενοι όροι και περιορισμοί δύνανται να εξικνούνται μέχρι της ολοσχερούς απαγόρευσης δόμησης, σε περιοχές στις οποίες αυτό επιβάλλεται από την ιδιαίτερη φύση τους και τους σκοπούς που εξυπηρετεί ο θεσμός της ΖΟΕ.
Εξάλλου, κατά το Δικαστήριο, από τα επίκαιρα στοιχεία που ελήφθησαν υπόψη για την έκδοση του ΠΔ προκύπτουν πλήρως οι λόγοι που υπαγόρευσαν τις ρυθμίσεις του, καθώς με αυτές σκοπείται η προστασία και ανάδειξη του φυσικού πολιτιστικού και οικιστικού περιβάλλοντος και η ήπια βιώσιμη ανάπτυξη των νησιών, σε πλήρη συμφωνία με το άρθρο 24 του Συντάγματος και τις κατευθύνσεις του Γενικού και του Περιφερειακού Χωροταξικού Σχεδιασμού, ενώ δεν αντίκεινται στην αρχή της ισότητας και την προστασία της ιδιοκτησίας.
Τέλος, διευκρινίζεται πως το ζήτημα της αποζημιώσεως των θιγόμενων ιδιοκτητών είναι αυτοτελές, αποτελεί διοικητική διαφορά ουσίας και δεν ασκεί επιρροή στη νομιμότητα του χαρακτηρισμού ορισμένης έκτασης ως περιοχής προστασίας και στη συνακόλουθη επιβολή περιοριστικών μέτρων.
